Een betere verbinding voor trekvissen
Sinds 2019 werkt het project Vissen voor Verbinding aan een betere verbinding waardoor trekvissen kunnen migreren tussen de Waddenzee, het Lauwersmeer en de achterliggende wateren. Een initiatief van een brede coalitie van beheerders, overheden, sportvisserij- en natuurbeschermingsorganisaties. De terugkeer van de iconische trekvis de zeeforel staat centraal. Maar ook andere vissoorten profiteren, zoals de paling, winde en stekelbaars. Tegelijkertijd versterkt het project de aantrekkelijkheid van het Lauwersmeer voor sportvisserij en daarmee de regionale economie.
Voor volwassen vissen begint de trektocht landinwaarts, bij de ingang van de Waddenzee naar het Lauwersmeer. Hier stuiten zij gelijk op de eerste barrières; de Robbengatsluis en de Cleveringsluizen. Om de Robbengatsluis passeer baar te maken voor trekvissen, zijn in 2020 de schutsluisdeuren vernieuwd met extra rinketten (kleine schuiven in de sluisdeur). Hierdoor kunnen trekvissen de sluis passeren. Voor de Cleveringsluis zijn ook voorbereidingen getroffen voor het aanpassen van de rinketten. Tijdens toekomstig onderhoud van de spuideuren zullen deze aanpassingen worden uitgevoerd.
De laatste stop op de trekroute van de volwassen vis is het paaigebied. Hier zetten ze hun eitjes af in de beek. In de Drentse beek ‘het Groote Diep’ bij Lieveren zijn twee paaibedden aangelegd. Ook zijn bestaande paaibedden hersteld door grind aan te brengen en door op sommige plekken de waterdiepte terug te brengen om zuurstofrijk water te creëren.
Uitzetten zeeforel en innovatieve monitoring
Naast dat er ideale omstandigheden worden gecreëerd voor paaien en opgroeien, wordt herstel van visstand gestimuleerd door het kweken en uitzetten van forellen. Zo zijn er in 2019 en 2020 in een pilotkwekerij smolts (jonge zeeforel) opgekweekt en is er in 2021 een eigen kwekerij gerealiseerd. De forelleneitjes (afkomstig van vis uit Duitse beken), groeien op in de kwekerij waarna ze jaarlijks worden uitgezet in het Peizerdiep. Wanneer de forellen 15 tot 20 centimeter lang zijn maken ze de cyclus weer rond door naar zee te zwemmen om verder op te groeien tot een volwassen vis. Ook worden volwassen forellen uitgezet. Zo is er begin 2022 weer een groep van duizend volwassen forellen uitgezet in het Lauwersmeer. Op deze manier kunnen sportvissers alvast kennis maken met deze visserij.
Om de vissen en hun trekgedrag te kunnen volgen voeren Sportvisserij NL en Hogeschool Van Hall Larenstein uitgebreide monitoring uit. Melissa Onwezen, penvoerder voor Vissen voor Verbinding: “Met deze monitoring weten we of de maatregelen daadwerkelijk bijdragen aan het herstel van de trekvis.” Jonge forellen worden voorzien van een kleine zender (pit-tags en akoestische zenders). Op strategische plekken langs de trekroute richting het Lauwersmeer en de Waddenzee zijn ontvangers geplaatst waarmee vervolgens de trekroute van deze vissen kan worden vastgesteld. Van de in 2021 gezenderde vissen blijken 2 van de 67 vissen de Waddenzee te hebben bereikt. Veel vissen nemen onderweg een verkeerde afslag of worden opgegeten. Om verlies te voorkomen vond er in het voorjaar van 2023 een proef plaats waarbij de uitgezette smolts werden begeleid van de Drentse beken tot aan het Lauwersmeer. Dit was bijzondere proef, waarbij de smolts in een waterdoorlaatbare tank werden begeleid met een boot.
Melissa Onwezen
Sportvisserij kan hand in hand gaan met herstel van de visstand. Sportvissers zijn de ogen in het veld (melden van vangst), zorgen voor economische impuls van de vrijetijdssector in het voor- en naseizoen en generen meer aandacht voor de trekvis. Voor sportvissers zijn vissteigers rondom het Lauwersmeer aangelegd en eind 2023 is de nieuwe brochure ‘Het Lauwersmeer – dé sportvisbestemming van het noorden’ uitgebracht.
Volgens projectleider Teun Veger van Prolander is de samenwerking met de sportvissers een goede zet. “Sportvissers zijn vaak erg betrokken als het gaat om het belang van onze wateren en daarbij ook de vissen die er leven. Ze kennen de gebieden goed en brengen hierdoor veel kennis met zich mee.”
Communicatie, educatie en participatie
Naast beekherstel is het goed beheren en onderhouden van de beken net zo belangrijk. Zo voorkom je dat paaigebied zoals grindbedden of de meanders weer verdwijnen. In 2023 hebben medewerkers van het Waterschap en Staatsbosbeheer tijdens de cursus ‘ecologisch waterbeheer in de praktijk’ hierover kennis opgedaan.
Onwezen: “Ook willen we vanuit het Vissen voor Verbinding project mensen kennis laten maken met de trekvis. Dit doen we door op de basisschool uitleg te geven over de levenscyclus en trekroutes.” In een aquarium in het klaslokaal groeien de forellen op. Na een aantal weken zetten de kinderen de vissen uit in de Drentse beken. Ook zijn er kennisavonden georganiseerd in het Lauwersnest van Staatsbosbeheer voor omwonenden van het Lauwersmeergebied, waarin is toegelicht hoe vismigratie werkt en de verschillende projectpartners aan het woord kwamen.
Kijk voor meer informatie op www.vissenvoorverbinding.nl
Unieke samenwerking
Samen met de partners Sportvisserij Nederland, Sportvisserij Groningen Drenthe, Sportvisserij Fryslân, Staatsbosbeheer, Hogeschool van Hall Larenstein, Waterschap Noorderzijlvest, Provincie Groningen en de Waddenvereniging, werkt het project toe naar herstel van trekroutes!
Vissen voor verbinding
IKW-Waddenfonds € 3 miljoen
Provincies € 0.6 miljoen
Overige financiers € 1 miljoen
