Door de klimaatverandering staan de meeste waterschappen in Noord-Nederland voor grote opgaven waar het gaat om klimaatadaptatie. Dat geldt ook voor het waterschap Noorderzijlvest (provincie Groningen). In het beheergebied van het waterschap zijn een groot aantal maatregelen nodig om in te spelen op klimaatveranderingen en bodemdaling door gaswinning. Een van deze beheergebieden is het Lauwersmeergebied en het achterland in Het Hogeland, waar ook het dorp Zoutkamp is gelegen. Uit een eerdere studie blijkt dat het in dit gebied voor de komende 30 jaar noodzakelijk is om een aantal investeringen te doen in de waterstaatkundige werken in Zoutkamp en haar directe omgeving.
Over
Zoutkamp
Zoutkamp is een historisch vissersplaatsje aan het Lauwersmeer in het noordelijkste deel van de provincie Groningen. In 1576 werd de schans Soltecampe gebouwd als bolwerk van de troepen van de Spaanse koning. Bij de afsluiting in 1969 van de Lauwerszee is de rol van Zoutkamp, toen nog gelegen achter de Zeedijk, veranderd. De vissersvloot verhuisde naar het nabijgelegen Lauwersoog en de oude zeedijk en de hierin gelegen historische sluizen verloren volledig hun functie.
beleefbaar
Tegenwoordig ligt het dorp op een kruising van waterwegen en tussen de recreatieve ontwikkelgebieden Lauwersmeer en Reitdiepdal. Daarnaast zijn in Zoutkamp meerdere landschappelijke en cultuurhistorische elementen te vinden die betrekking hebben op het leven met en de strijd tegen de zee. Vanuit die gedachten wil het dorp zich ontwikkelen door de unieke combinatie van oude en nieuwe waterwerken, zichtbaar en ‘beleefbaar’ te maken.
Toen duidelijk werd dat het waterschap aan de slag moest met de waterveiligheidsopgave in het gebied, hebben de Zoutkampers samen met de gemeente Het Hogeland, Waterschap Noorderzijlvest en de provincie Groningen gewerkt aan het plan ‘Nieuwe Waterwerken Zoutkamp’.
Nieuwe Waterwerken Zoutkamp
IKW-Waddenfonds € 2.4 miljoen
Provincies € 1.3 miljoen
Overige financiers € 5 miljoen
Door de bouw van een nieuw (elektrisch) gemaal (gemaal Hunsingo) met grotere capaciteit is het waterschap beter in staat om het teveel aan water als gevolg van de genoemde geografische veranderingen af te voeren naar zee om wateroverlast te beperken/voorkomen.. Met de realisatie van een schutsluis in de rijksmonumentale Hunsingosluis, worden toerisme en recreatie bevorderd en gefaciliteerd (In de huidige situatie wordt zodra het huidige H.D. Louwes gemaal in werking treed, het Hunsingokanaal voor de scheepvaart afgesloten). De verwachting is dat door het oplossen van dit knelpunt meer vaartoeristen komen.. Omdat het nieuwe gemaal nabij de rijks monumentale sluis wordt geplaatst, is het ontwerp en de precieze plaats zoveel mogelijk ruimtelijk en visueel geïntegreerd in de historische structuur (bij monumentale sluis en voormalige zeedijk). Tot slot worden erfgoed gerelateerde objecten, zoals de Muraltbekleding in de voormalige zeedijk meegenomen in het project. Én wordt rekening gehouden met het versterken van de ecologie door de aanleg van voorzieningen voor o.a. vissen, de otter, de meervleermuis en vogels.
In maart 2023 is de uitvoering van het project begonnen. In de afgelopen maanden is gewerkt aan de inrichting van het bouwterrein en het maken van de bouwkuip en het aanbrengen van de fundatiepalen voor het nieuwe gemaal. De komende maanden zal de onderbouw van het gemaal worden gerealiseerd en zal na de zomervakantie worden gestart met de aanleg van de bouwkuip voor de te realiseren schutsluis.
De provincie Groningen begint binnenkort met de aanleg van de fiets- en voetgangersbrug over de Reitdiepsluis. De activiteiten van de gemeente Het Hogeland (o.a. de aanleg van fietspaden en het onderhouden van de Muraltbekleding) zijn op dit moment nog in voorbereiding voor uitvoering in 2024 en 2025.
Actieve promotie en marketing
Naast de ingrepen voor de waterveiligheid en de cultuurhistorische versterking van het dorp, wordt Zoutkamp door de Stichting promotie Waddenland en het Visserijmuseum actief gepromoot en bekend gemaakt als gezellig vissersdorp. Dit moet zorgen voor meer toerisme en recreatie. Samen met ondernemers en de Kopgroep Zoutkamp is hiervoor een programma met activiteiten gemaakt. Ook is aansluiting gezocht bij Visit Wadden en marketing Groningen.
Samen met een kwartiermaker zijn het Visserijmuseum en Waddenland aan de slag om het programma met activiteiten tot uitvoering te brengen en zo Zoutkamp een extra toeristische boost te geven.
Het toeristisch informatiepunt heeft een opknapbeurt gehad en er wordt gewerkt aan een goede online vindbaarheid van allerlei informatie over Zoutkamp, een dorpsgidsenteam, een folder met dorpswandeling, een interactief spel en aan een informatiezuil voor het Visserijmuseum. De komende periode wordt onder andere nog gewerkt aan een themaroute, arrangementen en promotiemateriaal.
Al met al draagt het project bij aan verschillende gebiedsopgaven in het gebied wat betreft waterveiligheid en versterking van de ecologie. Daarnaast zorgt het voor een verbetering van de recreatieve beleving van Zoutkamp en haar omgeving wat weer bijdraagt aan de economische activiteiten in en rond het dorp.
De verwachting is dat aan het eind van 2025 de fysieke werken en de onderdelen met betrekking tot de promotie en marketing van recreatie en toerisme afgerond zijn/worden.
Bouw van het nieuwe gemaal in volle gang
