Dat gebeurde in vijf deelprojecten. Eén daarvan, ‘Kennisontwikkeling ondergedoken WadVoedselweb’, had een overkoepelende functie. In dit project werd de onderwaternatuur in kaart gebracht. Er werden monsters van de bodem genomen die de huidige staat van de ondergedoken Waddenzee in kaart brachten. “De metingen, bijna 1400 per keer, zijn in 2019 en 2022 verricht ”, vertelt Quirin Smeele van Natuurmonumenten. “De omvang en regelmaat van onze metingen zijn uniek, vergeleken met soortgelijke gebieden.”
De andere vier deelprojecten richtten zich op harde substraten op de zeebodem, schelpdierbanken, beschermde gebieden en zeegras. Steeds ging het om het vinden van geschikte beheermaatregelen voor bescherming. Helpt het toevoegen van structuren aan de zeebodem de biodiversiteit vooruit? Loont het om bepaalde gebieden af te schermen van de visserij? Iedere keer was het de vraag óf iets werkt en wáár in de Waddenzee het beste werkt.
Schat aan informatie
Inmiddels zijn alle deelprojecten binnen Waddenmozaïek afgerond. Oscar Franken, wetenschappelijk coördinator van het project, blikt terug: “Tot voor kort ontbrak een gebiedsdekkend beeld van het bodemleven in de Waddenzee. Dankzij twee grote bemonsteringscampagnes hebben we nu gedetailleerde data over de verspreiding van bijna 140 diersoorten in het sublitorale (altijd onder water staande) deel van de Waddenzee en hun onderlinge relaties.”
Daarnaast is er binnen het project voor verschillende beheermaatregelen fundamenteel onderzoek gedaan naar het ontrafelen van de ecologische sleutelprocessen. Het betrof de volgende vier beheermaatregelen: het kwantificeren van de effectiviteit van het sluiten van gebieden, herintroductie van ondergedoken groot zeegras, het faciliteren van schelpdierbanken en de (her)introductie van harde substraten. Voor het onderzoek naar de achterliggende mechanismen zijn relatief kleinschalige experimenten uitgevoerd in het veld en het lab. Elke stap is uitvoerig geëvalueerd, waarna er op basis van de bevindingen vervolgexperimenten zijn opgezet. Stap voor stap is zo gewerkt aan op onderzoek gebaseerde beheermaatregelen voor het sublitoraal. Verschillende bevindingen zijn inmiddels toepasbaar, voor andere zijn nog meer onderzoek en experimenten nodig voordat ze in het veld toegepast kunnen worden.
Bodem
monster
NIOZ-medewerkers halen een boxcore aan boord met een hap uit de wadbodem. Eén van de 1400 monsters die genomen zijn.
'De omvang en regelmaat van onze metingen zijn uniek, vergeleken met soortgelijke gebieden.'
Met de uitvoering van het project is beter inzicht ontstaan in welke benthische soorten (organismen, zoals vissen, schelpdieren, zeesterren en wormen die op of in de bodem van de Waddenzee leven) waar voorkomen, waar ecologische hotspots liggen en dat beschermde gebieden weinig overlappen met deze hotspots. Verder is er binnen het project fundamentele kennis opgedaan over mogelijke beheermaatregelen én is een aanzet gedaan voor een structurele monitoring van de zeebodem van het sublitoraal. Mooi resultaat is dat Rijkswaterstaat inmiddels al een aantal van de bevindingen heeft overgenomen in het beheer én diverse onderzoeken van het project een vervolg gaan krijgen.
Waddenmozaïek
IKW-Waddenfonds € 4.2 miljoen
Provincies € 1.3 miljoen
Overige financiers € 1 miljoen
