Een zoetwatervoorziening voor alle boeren op Texel
Het project Zoete toekomst Texel werkt aan een oplossing om de zoetwatervoorziening voor boeren op Texel te verbeteren. Op dit moment zijn de boeren op het eiland afhankelijk van de hoeveelheid neerslag die er valt. Ze mogen geen water uit de sloten gebruiken. Met de klimaatverandering en de daarbij voorkomende droogtes is dat steeds vaker een probleem. Jouke Velstra van Acacia Water: “De directe aanleiding voor dit project is het project Boeren met Water. In dit project hebben verschillende boeren op het eiland het zoutgehalte in de sloten gemeten en kwamen tot de conclusie dat dit water lang niet zo zout is als men dacht.” Berekeningen volgden en al snel werd duidelijk dat er jaarlijks zo’n 40 miljoen zoet en bruikbaar water vanuit de sloten de zee in gaat. Zet je dat af tegen de hoeveelheid water die de landbouw op het eiland nodig heeft, zo’n 6 à 7 miljoen kuub, dan is dat ruim voldoende. Velstra: “Lukt het om die hoeveelheid water vast te houden, dan is er meer dan genoeg zoet water voor alle boeren op het eiland.”
Texel is een perfecte plek om dit project te doen. Velstra. “Het is een soort Nederland in het klein met duinen, een binnenland en polders. In die zin heeft het alle ingrediënten van het vaste land, maar dan op kleine schaal.” Lukt het op Texel dan lukt het ook op andere plekken in Nederland is daarbij de gedachte. Grote uitdaging zit hem in de manier waarop het water wordt opgeslagen. Wanneer je het water bijvoorbeeld opslaat in bovengrondse bassins, neemt dat ruimte in beslag en gaat er vruchtbare grond verloren. Velstra: “Binnen het project kijken we naar manieren om het water ondergronds op te slaan in de bodem. Eerste idee was om dat te doen door het zoete water in de poldergrond te pompen, circa 10 tot 13 meter diep. Daar zit een laag die zout is. Het zoete water drukt vervolgens het zoute water opzij en je krijgt een zoetwaterbel.” Helaas bleek dit op Texel geen succes. Zo moet de ondergrond waar het zoete water wordt opgeslagen niet te zout én genoeg waterdoorlatend zijn.
Velstra: “De poldergrond op Texel is net te zout en water stroomt er niet goed doorheen. We zijn daarom opnieuw naar de tekentafel gegaan en bedachten dat het in dat geval beter is om het water horizontaal op te slaan in de bodem. Je slaat het water in dat geval minder diep op maar over een breder oppervlakte.” Maar ook bij deze techniek heb je te maken met verschillende uitdagingen. Zo is er nog weinig ervaring met horizontaal boren en zal het water, voordat het in de bodem wordt gebracht, eerst nog gezuiverd moeten worden. Dat laatste heeft met name te maken met de gewasbeschermingsmiddelen die de boeren op het land gebruiken. Deze komt in de drainage terecht en uiteindelijk dus in het zoete water dat je wilt opslaan. Om dat te voorkomen wordt er binnen het project geëxperimenteerd met een nieuw type zuivering met een biologisch filter. Dat scheelt geld en gaat relatief lang mee.
Wet- en regelgeving
Naast de technische uitdagingen heb je daarnaast te maken met de huidige wet- en regelgeving. Op dit moment is die niet voldoende toegespitst voor kleinschalige opslag van zoet water in de bodem voor agrariërs. Velstra: “Het waterschap Hollands Noorderkwartier houdt zich hier mee bezig en is partner binnen het project.” En juist dat maakt het project extra kansrijk om te slagen, geeft Velstra aan: “Aangezien ze meefinancieren zijn ze medeverantwoordelijk voor het zoeken naar een oplossing waarop het volgens de wet- en regelgeving wel kan.”
Zoete toekomst Texel
IKW-Waddenfonds € 0.9 miljoen
Provincies € 0.26 miljoen
Overige financiers € 0.7 miljoen
De vaart zit momenteel in het project en het idee is nu om het eerste systeem voor horizontale opslag in de bodem deze winter (2022) in gebruik te nemen. Op basis van de eerste resultaten wordt vervolgens gekeken wat werkt en niet werkt. Dat is voor de initiatiefnemers nog een zoektocht en biedt de mogelijkheid om het systeem te verbeteren. In het najaar zal er vervolgens een tweede systeem worden aangelegd met de verbeteringen er in verwerkt. Velstra: “Zodra dat systeem is aangelegd loopt het deel dat we met IKW-Waddenfonds geld hebben bekostigd af. We hebben zicht op vervolgfinanciering voor de volgende drie jaren daarna vanuit het Deltafonds. Zo borgen we de continuïteit en het past bij het verloop van het project. De IKW-Waddenfondsgelden konden we goed gebruiken voor de eerste stap en richt zich met name op het de Waddenregio. De Deltagelden zijn voor opschaling, ook op andere plekken in het land. Een goede volgende stap.”
